सुरः _surḥ

सुरः [सुष्ठु राति ददात्यभीष्टं सु-रा-क्त]

1 A god, deity; सुराप्रतिग्रहाद् देवाः सुरा इत्यभिविश्रुताः Rām.; सुधया तर्पयते सुरान् पितॄंश्च V.3.7; R.5.16.

-2 The number 'thirty-three'.

-3 The sun.

-4 A sage, learned man.

-5 An idol.

-Comp. -अङ्गना a celestial woman or damsel, an apsa- ras; प्रतिघाय समाधिभेदिनीं हरिरस्मै हरिणीं सुराङ्गनाम् R.8.79.

-अद्रिः the mountain Meru.

-अधिपः an epithet of In- dra.

-अध्यक्षः N. of Śiva.

-अरिः 1 an enemy of gods, a demon; गतं भयं भीरु सुरारिसंभवम् V.1.6.

-2 the chirp of a cricket. ˚हन् m. N. of Śiva. ˚हन्तृ N. of Viṣṇu.

-अर्चनम् the worship of gods.

-अर्चावेश्मन् n. a house- hold temple, a chamber containing the idols of deities; ब्रह्मचारिपरिचारि सुरार्चावेश्म राजऋषिरेष विवेश N.21.21.

-अर्हम् 1 gold.

-2 saffron.

-3 yellow sandal.

-आचार्यः an epithet of Bṛihaspati.

-आपगा 'the heavenly river', an epithet of the Ganges.

-आलयः 1 the mountain Meru.

-2 heaven, paradise.

-3 a temple; पूर्तं सुरालयारामकूपाजीव्यादि- लक्षणम् Bhāg.7.15.49.

-आश्रयः Meru.

-आस्पदम् a temple.

-इज्यः N. of Bṛihaspati.

-इज्या the sacred basil.

-इन्द्रः, -ईशः, -ईश्वरः 1 N. of Indra.

-2 N. of Viṣṇu. (उपेन्द्रः); स्वर्लोकमागच्छ गतज्वरश्चिरं सुरेन्द्र गुप्तं गतदोषकल्मषम् Rām.1.15.34. ˚गोपः a cochineal. ˚जित् m. N. of Garuḍa.

-इभः a celestial elephant.

-इष्टः the Sāla tree.

-ईशः, -ईश्वरः 1 N. of Indra.

-2 of Śiva.

(-री) 1 the celes- tial Ganges.

-2 Durgā.

-उत्तमः 1 the sun.

-2 Indra.

-उत्तरः sandal-wood.

-उपम a. god-like, divine.

-ऋषिः (सुरर्षिः) a divine sage.

-कारुः an epithet of Viśva- karman.

-कार्मुकम् rain bow.

-गणः 1 N. of Śiva.

-2 a host of gods.

-गण्डः a kind of boil, disease.

-गिरिः mount Meru.

-गुरुः 1 an epithet of Bṛihaspati; धर्मः शास्त्रं सुरगुरुमतिः शौचमाचारचिन्ता सस्यैः पूर्णे जठरपिठरे प्राणिनां संभवन्ति Pt.5.97.

-2 the planet Jupiter.

-3 N. of Vi- ṣṇu; ब्रह्मा सुरगुरुः स्थाणुर्मनुः कः परमेष्ठ्यथ Mb.1.1.32.

-ग्रामणी m. N. of Indra.

-जनः the race of gods.

-ज्येष्ठः an epithet of Brahman.

-तरङ्गिणी the Ganges.

-तरुः a tree of paradise.

-तोषकः the jewel called Kaustubha; q. v.

-दारु n. the Devadāru tree.

-दीर्घिका an epithet of the Ganges.

-दुन्दुभी the sacred basil.

-द्विपः 1 an elephant of the gods.

-2 N. of Airāvata; सुरद्विपास्फालन- कर्कशाङ्गुलौ R.3.55.

-द्विष् m.

1 a demon; प्रणिपत्य सुरा- स्तस्मै शमयित्रे सुरद्विषाम् R.1.15.

-2 Rāhu उपस्थिता शोणित- पारणा मे सूरद्विषश्चान्द्रमसीं सुधेव R.2.39.

-धनुस् n.

1 rain- bow; सुरधनुरिदं दूराकृष्टं न नाम शरासनम् V.4.1.

-2 kind of nail mark; स्वापराधमलुपत् पयोधरे मत्करः सुरधनुष्करस्तव N.18.134.

-धुनी the Ganges.

-धूपः turpentine, resin.

-नदी, -निम्नगा an epithet of the Ganges.

-पतिः an epithet of Indra.

-पथम् the sky, heaven.

-पर्वतः the mountain Meru; q. v.

-पादपः a tree of paradise; such as the कल्पतरु.

-प्रतिष्ठा the setting up of an idol.

-प्रियः 1 N. of Indra.

-2 of Bṛihaspati.

-भूयम् identification with a deity, deification, apotheosis.

-भूरुहः the Deva- dāru tree.

-भूषणम् a necklace of pearls consisting of 18 strings and 4 Hastas long; Bṛ. S.

-मन्दिरम् a temple; उत्तुङ्गसौधसुरमन्दिरगोपुराट्ट ... Māl.9.1.

-मृत्तिका alum-slate.

-युवतिः f. a celestial damsel.

-राज्यम् dominion over the gods.

-लासिका a flute, pipe.

-लोकः heaven. ˚सुन्दरी

1 a celestial woman.

-2 N. of Durgā.

-वर्त्मन् n. the sky.

-वल्लभा white Dūrvā grass.

-वल्ली the sacred basil.

-विद्विष्, -वैरिन्, -शत्रुः m. an evil spirit, a demon.

-विलासिनी an apsaras.

-वीथिः N. of the way of the नक्षत्रs; नक्षत्रमार्गं विपुलं सुरवीथीति विश्रुतम् Mb. 3.43.12.

-शाखिन् m the Kalpataru q. v.

-श्वेता a small (white) house-lizard.

-सद्मन् n. heaven, paradise.

-सालः a wish-fulfilling tree, a kalpavrikṣa; ददतो$भिमतं समस्फुरन् सुरसाला भुवमागता इव Śāhendra.2.57.

-सरित्, सिन्धुः f. the Ganges; सुरसरिदिव तेजो वह्निनिष्ठ्यूतमैशम् R.2. 75.

-सुन्दरी, -स्त्री 1 a celestial woman; ऊरूद्भवा नरसखस्य मुनेः सुरस्त्री V.1.3.

-2 N. of Durgā.

-स्थानम् a temple.